Το γεγονός της Γεννήσεως του Κυρίου είναι μία από τις σημαντικότερες εορτές της Ορθόδοξης Εκκλησίας και αγγίζει χιλιάδες πιστούς ανά την υφήλιο. Η προετοιμασία-νηστεία των Χριστουγέννων, της κατά σάρκα γεννήσεως του Χριστού, περιλαμβάνει ψυχικούς αλλά και σωματικούς αγώνες. Απώτερος σκοπός αυτών, είναι η πνευματική κάθαρση του πιστού για το χαρμόσυνο κι ελπιδοφόρο αυτό γεγονός.

Η καθιέρωση της γιορτής της Γεννήσεως του Κυρίου

Μέχρι το 350 μ.Χ. η Εκκλησία της Ανατολής συνήθιζε να γιορτάζει τη Γέννηση και τη βάπτιση του Χριστού την ίδια μέρα. Αυτή ονομαζόταν «Επιφάνεια» και εορταζόταν στις 6 Ιανουαρίου. Το γεγονός της εορτής των Χριστουγέννων είχε καθιερωθεί στην Ανατολή, πριν φτάσει στη Δύση, στα τέλη του 4^ου αιώνα.

Με τη διαίρεση των Επιφανείων δημιουργήθηκαν τρεις ξεχωριστές γιορτές, οι οποίες είναι:

• η Γέννηση του Κυρίου, που γιορτάζεται στις 25 Δεκεμβρίου
• η Περιτομή, που γιορτάζεται στη 1 Ιανουαρίου και
• η Βάπτιση Του, στις 6 Ιανουαρίου.

Έτσι λοιπόν, καθιερώθηκε και το λεγόμενο Δωδεκαήμερο, όπου έτσι ονομάζεται το γιορτινό χρονικό διάστημα, από τις 25 Δεκεμβρίου έως τις 6 Ιανουαρίου. Με αυτόν τον τρόπο διασώθηκε η παλαιά ενότητα των εορτών της Γέννησης και της Βάπτισης του Θεανθρώπου, του Σωτήρα της ανθρωπότητας.

Πως ξεκίνησε η νηστεία των Χριστουγέννων ;

Σταδιακά, στους κύκλους της Εκκλησίας η γιορτή της Γεννήσεως του Κυρίου απέκτησε ιδιαίτερη σημασία. Σε συνδυασμό με την πίστη και την αφοσίωση των μοναχών δημιουργήθηκαν οι συνθήκες, ώστε να εδραιωθεί και η νηστεία πριν τα Χριστούγεννα. Άξιο αναφοράς είναι ότι για την καθιέρωση της νηστείας, σημαντικό ρόλο έπαιξε και η ήδη εδραιωμένη νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, πριν το Πάσχα. Στα ίδια πλαίσια με τη νηστεία του Πάσχα, η νηστεία των Χριστουγέννων ακολουθούσε και ακολουθεί συγκεκριμένα διατροφικά μονοπάτια, στα οποία το ΕβΛΟΓΗΜΕΝΟ νηστίσιμο αποτελεί βασικό συστατικό.

Ιστορικά, οι πρώτες αναφορές για νηστεία πριν τα Χριστούγεννα απαντώνται τον 5^ο αιώνα στη Δύση, ενώ στην Ανατολή οι πρώτες μαρτυρίες συναντώνται τον 6^ο αιώνα. Στη Δύση, όπου πρωτοεμφανίστηκε κιόλας η συγκεκριμένη νηστεία, ονομαζόταν «Τεσσαρακοστή του Αγίου Μαρτίνου». Ο λόγος της ονομασίας βρίσκεται στο ότι ξεκινάει την ημερομηνία της εορτής για τον συγκεκριμένο Άγιο της Δυτικής Εκκλησίας. Ανάλογο το σκηνικό εντός και των δικών μας ορίων, όπου αρκετοί καλούν τη νηστεία των Χριστουγέννων «του Αγίου Φιλίππου», επειδή ξεκινάει την επόμενη μέρα από την εορτή για την μνήμη του Αποστόλου.

Αναφορικά με την έκταση της νηστείας, αρχικά ξεκίνησε ως επταήμερη αλλά λόγω της επιρροής της από την νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής αυτό άλλαξε. Καθιερώθηκε και αυτή ως νηστεία 40 ημερών, χωρίς ωστόσο να γίνει τόσο αυστηρή όσο η νηστεία του Πάσχα.

Η σημασία της νηστείας

Πρωταρχικά, πρέπει να επισημάνουμε πως η νηστεία είναι το πνευματικό στάδιο του πιστού, το οποίο περιέχει ψυχικούς και σωματικούς αγώνες απέναντι στις απλές, καθημερινές αμαρτίες και όχι μόνο. Η νηστεία των Χριστουγέννων είναι μια περίοδος κατάνυξης και μετάνοιας, που πολλές φορές δεν της δίνεται η σημασία που της αρμόζει, αν και είναι ιδιαίτερα σημαντική για την Ορθόδοξη Εκκλησία.

Σύμφωνα με τους πνευματικούς μας πατέρες, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της νηστείας πρέπει να προσέχουμε τα λόγια, τις πράξεις, ακόμα και τις σκέψεις μας. Επιπλέον, πολύ σημαντικό είναι να μην κατακρίνουμε τους συνανθρώπους μας, αλλά να καταδικάζουμε τον εαυτό μας. Με αυτόν τον τρόπο κάνουμε ένα ακόμη βήμα προς την αγάπη για τον πλησίον μας και ένα βήμα προς την αγάπη για την ψυχή μας. Η ελεημοσύνη, το ενδιαφέρον και η αγάπη προς τον συνάνθρωπο μας είναι ο δρόμος που οδηγεί προς την πνευματική κάθαρση.

Από την άλλη πλευρά, η νηστεία ορίζεται και ως ο σωματικός αγώνας του πιστού και πιο συγκεκριμένα, η αποχή από συγκεκριμένα είδη φαγητών. Από τις 15 Νοεμβρίου μέχρι τις 17 Δεκεμβρίου επιτρέπεται να τρώμε ψάρι (εκτός φυσικά Τετάρτης και Παρασκευής) και νηστεύουμε από:

• Κρέας
• Γαλακτοκομικά
• Αυγά

Μετά τις 17 Δεκεμβρίου νηστεύουμε και από ψάρι, σημείο στο οποίο κορυφώνεται η προσπάθεια των πιστών, υπό το πρίσμα της προσμονής της Γεννήσεως του Κυρίου. Το ΕβΛΟΓΗΜΕΝΟ νηστίσιμο προτείνει γευστικές νηστίσιμες συνταγές, ώστε να στηρίξει με τον τρόπο του τους πιστούς, στο σωματικό τους αγώνα.

Παρ’ όλα αυτά, το γεγονός ότι νηστεύουμε από βασικές τροφές δε σημαίνει πως μπορούμε να τρώμε σε υπερβολικό βαθμό αυτά που «επιτρέπονται». Η εγκράτεια πρέπει να αποτελεί βασικό στοιχείο του αγώνα των πιστών, αλλιώς δεν υφίσταται νηστεία και εν τέλει δεν υπάρχει κανένα νόημα σε αυτήν.